Zacznę od powtórzenia prawdy stwierdzonej tysiąckrotnie w obrębie przemysłu AEC (Architektura, Inżynieria, Budownictwo) – jesteśmym jedną z najmniej produktywnych i zarazem najmniej zaawansowaną technologicznie gałęzia przemysłu na świecie. W naszych projektach jesteśmy reakcyjni i zbyt późno myślimy o większości rzeczy. Używamy różnych oprogramowań, lecz rzadko potrafimy wycisnąć z nich maksimum. Informacje które tworzymy są zbyt często ad-hoc (ponieważ ktoś nieoczekiwanie zdał sobie sprawę, iż potrzebuje czegoś na ‘wczoraj’), a wymagania z reguły są nieprzewidywalne (proszę podnieść rękę jeżeli wasz klient nie zmienił decyzji w trakcie procesu… Nikt?).
Czy istnieje zatem jakieś rozwiązanie czy zawsze będziemy dyndać na końcu łańcucha produktywności? ISO 19650 przychodzi z jednym – stworzenie dobrej jakości wymagań informacyjnych. To właśnie od wymagań rozpoczyna się każdy projekt, definiuje dane wejściowe oraz napędzają one każdy proces. Każda organizacja powinna przygotować jakościowe wymagania aby zrealizować projekt o lepszej jakości, by lepiej zaprojektować i zbudować.
W niniejszym opracowaniu postaram się wyjaśnić jak rozumiem różne wymagania informacyjne. Każdy z tych terminów zawiera treści na oddzielne artykuły, tutaj skupię się na podstawowych faktach i wyjaśnieniu konceptu. Jeżeli macie jakieś komentarze – podzielcie się, będzie okazja do dyskusji i poszerzenia swojej wiedzy.
Spis treści
Jakie są wymagania informacyjne?
Zgodnie z wytycznymi ISO 19650, wymagania odnośnie informacji określają po co, kiedy, jak i dla kogo powinniśmy tworzyć informacje.
Podzielmy tą definicje na poszczególne segmenty:
- Po co: cel. Wymagania określają jakie czynności mogą być wykonane przy wykorzystaniu informacji które posiadamy. Na przykład, celem może być utrzymanie centrali wentylacyjnej.
- Kiedy: data lub wydarzenie kiedy informacja powinna zostać przedstawiona. Może to być termin składania ofert lub dany etap w projekcie. Należy zwrócić uwagę na fakt, iż wymagania informacyjne powinny zostać uściślone tak szybko jak możliwe.
- Jak: w jaki sposób. Zawartość, forma czy format dostarczanej informacji. Wymagania powinny być tak zorganizowane aby umożliwić zasady automatycznego sprawdzania. (np. W programie Solibri).
- Dla kogo: kto jest odbiorcą informacji. Może to być osoba, zespół lub organizacja. Częstokroć jest to Strona Powołująca (ale równie dobrze może to być Główna Strona Powołana, który otrzymuje informacje od swoich Powołanych Stron).
Ogólne oraz szczegółowe wymagania informacyjne
Jak więc zdefiniujemy wymagania? Zanim przyjrzymy się wszystkim typom wymagań, najpierw skoncentrujmy się na szczegółowości wymagań odnośnie informacji.
Ogólne wymagania
Ogólne wymagania odpowiadają na pytanie “po co” wg. definicji wymagań informacyjnych podanej powyżej. Stanowią zarówno początkowy punkt oraz definiują po co dana informacja jest potrzebna. Strona Powołująca musi wiedzieć jakie informacje są niezbędne do realizacji własnych celów. A te cele mogą być określone przez nich samych ale również przez ich klienta.
Ogólne wymagania są jasno sprecyzowane w Wymaganiach Informacyjne w Organizacji (OIR) oraz Projektowych wymaganiach informacyjnych (PIR). W ISO 19650-1 mówi się o nich jako “wymagania odn. Informacji dla interesariuszy”
Przykład
Deweloper zamierzający zbudować biurowiec ma swoje własne wymagania, które wspierają jego własne cele jako organizację z konkretnym modelem biznesowym. Do swoich wymagań, wplata również wymagania stawiane przez swojego klienta: przyszłego zarządcę biurowca.
Szczegółowe wymagania
Szczegółowe wymagania odpowiadają na pytanie “jak” wynikającej z definicji. Mogą przybrać formę arkusza kalkulacyjnego wyszczególniajacego zawartość, formę oraz format każdej wymaganej informacji. Szczegółowe wymagania zawierają informacje o częściach składowych projektu. Oczywiście, strona powołująca nie musi posiadać szczegółowych wymagań na temat każdego obiektu. Przy pewnych elementach, wystarczy wyszczególnić cel i pozostawić szczegóły Zespołowi Wykonawczemu.
Wymagania Informacyjne dotyczące Aktyw (AIR) oraz Wymagania odnośnie Wymiany Informacji (EIR) precyzują szczegółowe wymagania. W ISO 19650-1, mówi się o nich jako “wymaganiach informacyjnych dotyczących zamówienia”.
Przykład
Szczegółowe wymagania precyzują jakie parametry obiektów powinny zostać dostarczone na każdym etapie projektu. Lub też, jakie jest założone zużycie energii. Albo, co jest wymagane w dokumentacji powykonawczej po zakończeniu prac budowlanych.
Straty informacji
Inną niezwykle ważną koncepcją jest unikanie strat informacji. ISO 19650-2 dobitnie zaleca unikania tworzenia informacji, które:
- przekraczają wymagany poziom,
- wychodzą poza zakres,
- powielają informacje stworzoną przez inne zespoły,
- zawierają zbyteczne szczegóły.
Innymi słowy:
- Strona Powołująca (klient) musi wymagać jedynie te informacje, które zamierza wykorzystać (można zaobserwować tendencje do wymagania zbyt wielkiej ilości informacji),
- Strona Powołująca nie powinna wymagać lub określać informacji które Zespół Wykonawczy sam potrzebuje, aby zrealizować swoje zadania (klient nie powinien wchodzić w zakres obowiązków wykonawcy),
- Zespół Wykonawczy musi tworzyć informacje tylko do poziomu wymaganego przez Stronę Powołującą. Dotyczy to zarówno poziomu detalu jak i zakresu.
- Grupa Zadaniowa nie powinna powielać informacji już stworzonych przez inne Grupy Zadaniowe. Praktyczny przykład: powinniśmy unikać duplikatów w modelu federacyjnym. Nie powinniśmy mieć ścian, płyt czy innych obiektów, które pochodzą z różnych modeli i się na siebie nakładają.
Wymagania Informacyjne poza fazą realizacji projektu
Wymagania Informacyjne w Organizacji
OIR to ogólne wymagania określone przez firmę biorące pod uwagę ich portfel aktywów, operacji biznesowych oraz działów. Różne organizacje mogą wymagać różnych informacji w zależności od potrzeb. OIR pomaga zrozumieć jakie informacje są niezbędne dla całej organizacji, ich klientów oraz akcjonariuszy.
Przykład
Wymagania Informacyjne o Aktywach
AIR jest tworzony z OIR. Strona Powołująca ponosi odpowiedzialność za uszczegółowienie wymagań odnośnie zawartości, formy i formatu informacji w sposób pasujący do konkretnego aktywa, które będzie projektowane i budowane.
AIR zawiera dokładny opis informacji wymaganej aby eksploatować oraz utrzymać dane wybudowane aktywo przez cały cykl życia. Informacje wymagane przez AIR koncentrują się na stanie powykonawczym. Nie tylko określa jakie informacje są wymagane (zawartość), ale również jak powinna zostać dostarczona (forma i akceptowane formaty dokumentacji). AIR musi zostać sprecyzowany zanim jakikolwiek kontrakt będzie podpisany (ponieważ przetarg musi opierać się na m.in. AIR).
Po sprecyzowaniu, to właśnie AIR (Wymagania Informacyjne o Aktywach) definiuje zawartość Modelu Informacji Aktywa (AIM opisany w poprzednim artykule).
Przykład
| Rozdział | Zawartość | Forma | Format |
|---|---|---|---|
| Drogi ewakuacyjne | Informacje niegraficzne: IfcSpace z zaznaczonym parametrem ‘droga ewakuacyjna | Model przestrzenny | IFC |
| Informacje Geometryczne: schemat dróg ewakuacyjnych | Rysunek | ||
| Centrala wentylacyjna | Schemat systemu wentylacji | Rysunek | |
| Rutyny eksploatacyjne | Dokument |
Wymagania Informacyjne w trakcie realizacji projektu
Projektowe Wymagania Informacyjne (PIR)
PIR stanowi wykaz ogólnych wymagań, częściowo stworzone z OIR (OIR dostarcza dane wejściowe do PIR, tzn. OIR nie jest jedynym źródłem). PIR skupia się na informacji którą Strona Powołująca wymaga w kluczowych momentach decyzyjnych podczas projektowania lub realizacji projektu budowlanego. Podczas tworzenia PIR, Strona Powołująca powinna wziąć pod uwagę plan realizacji projektu oraz powiązać jego kluczowe decyzje z harmonogramem.
Kluczowy moment decyzyjny następuje kiedy Strona Powołująca podejmuje wybór odnośnie projektu w oparciu o informacje dostarczone przez zespół wykonawczy. Kluczowe momenty decyzyjne określają kamienie milowe dostarczania informacji, tzn. kiedy dana wymagana informacja musi zostać dostarczona Stronie Powołującej. Określenie takich etapów znacznie eliminuje żądania o dostarczenie informacji na ostatnią chwilę.
ISO 19650-2 służy pomocą z listą potencjalnych punktów do rozważenia podczas tworzenia PIR:
- zakres projektu;
- zamierzony cel dla którego dana informacja będzie służyła Stronie Powołującej;
- plan realizacji projektu;
- zamierzony sposób zamówienia;
- ilość kluczowych momentów decyzyjnych w przeciągu trwania projektu;
- wybory, które organ powołujący musi podjąć w kluczowych momentach decyzyjnych;
- pytania na które organ powołujący musi udzielić celem podjęcia przemyślanej decyzji.
Projektowe Wymagania Informacyjne określają zawartość Modelu Informacyjnego Projektu (PIM opisany w poprzednim artykule).
Przykład
Moment decyzyjny opisany w PIR może dotyczyć kwestii czy zbudować dodatkowy budynek czy nie (zakres projektu) w oparciu o szacunek kosztów przedłożony przez wykonawcę pod koniec etapu projektu budowlanego. PIR precyzuje ogólne wymagania odnośnie tego co jest potrzebne do podjęcia decyzji. EIR określa szczegółowe informacje wejściowe jakie należy wymienić na tym kamieniu milowym projektu.
Innym momentem decyzyjnym może być wybór systemu fasady podczas etapu koncepcyjnego w oparciu o wyliczenia hałasu oraz termicznego przedłożonego przez Główną Stronę Powołaną.
Wymagania Wymiany Informacji (EIR)
EIR jest zestawem szczegółowych wymagań dotyczącym informacji, które powinny zostać dostarczone przez różne Grupy Zadaniowe podczas Wymiany Informacji (moment dostarczenia informacji, które spełniają wymagania). EIR określa również strukturę oraz definicje dostarczanych informacji. Innymi słowy, dzięki spełnieniu wymagań w EIR, Strona Powołująca oraz Główna Strona Powołana mogą prowadzić swoje czynności przy realizacji i prowadzeniu danego projektu. EIR jest najpierw określany przez Stronę Powołującą, następnie Główna Strona Powołany dodaje swoje wymagania dla Zespołu Wykonawczego. Zespół ten w dalszej kolejności rozdziela wymagania na poszczególne Strony Powołane, czyli swoich podwykonawców.
EIR zwykle składa się z połączonych ze sobą wymagań, które dotyczą każdej wymiany informacji. Spełnienie jednego wymagania może służyć jako dane wejściowe do następnego (np. spełnienie wymagań przy realizacji projektu architektonicznego służy jako dane wejściowe dla konstruktora i jego wymianę informacji).
EIR pochodzi zarówno od Wymagań Projektowych jak i Wymagań Aktywa (PIR oraz AIR
dostarczają dane wejściowe dla EIR – ale nie stanowią jedynego źródła).
Przykład
| Rozdział | Zawartość | Forma | Format | Data wymiany informacji |
|---|---|---|---|---|
| Zestawienie pomieszczeń | Informacje niegraficzne: numer funkcjonalny pomieszczenia, nazwa pomieszczenia, planowana powierzchnia | Rysunek | XLSX | Kamień milowy nr 1 |
| Drogi ewakuacyjne | Informacje niegraficzne: IfcSpace z zaznaczonym parametrem ‘droga ewakuacyjna | Model przestrzenny | IFC | Kamień milowy nr 4 |
| Informacje Geometryczne: schemat dróg ewakuacyjnych | Rysunek | Kamień milowy nr 4 |
Podsumowanie
Podsumowując, mamy cztery różne rodzaje wymagań informacyjnych. Należy mieć na uwadze, że jeżeli Strona Powołująca posiada portfel aktywów, doradza się by te dokumenty zoptymalizować, co pozwoli dopasować je do przyszłych projektów.
Należy żywić nadzieję, że dzięki wprowadzeniu tego procesu, nasza branża zacznie myśleć mając na uwadze końcowe rozwiązania.
Źródła
- ISO 19650
- UK BIM Framework and ISO 19650 Guidance
- The NBS
Cześć,
Czy dobrze rozumiem, że we fragmencie: “EIR pochodzi zarówno od Wymagań Projektowych jak i Wymagań Aktywa (PIR oraz AIR
dostarczają dane wejściowe dla PIR- ale nie stanowią jedynego źródła).”, wkradła się literówka i powinno być: “…..dla EiR- ale nie stanowią jedynego źródła).”?
Cześć!
Dobrze rozumiesz, dzięki za zwrócenie uwagi! Już poprawiłem 🙂
Konrad