BIM Koordynator to jeden z najbardziej popularnych zawodów ostatnich lat w branży architektoniczno-budowlanej. Jak mogliście przeczytać w poprzednim poście na BIM Corner, stanowisko BIM Koordynatora można utożsamić z wieloma rolami, takimi jak edukator, planista, innowator czy koordynator. Role te przenikają się oraz zmieniają w zależności od fazy projektu. Pomijając fazę przetargu, wyróżniamy trzy główne fazy w projekcie. Są to faza rozpoczęcia projektu, faza realizacji projektu oraz faza zamykania projektu. W poniższym tekście skupiono się na obowiązkach BIM Koordynatora w pierwszych momentach trwania projektu oraz krokach prowadzących do stworzenia BIM Execution Plan.
Artykuł będzie bazował na moich doświadczeniach z pracy jako BIM Koordynatora na projektach infrastrukturalnych.
Spis treści
- Stworzenie strategii BIM
- Wybór oraz konfiguracja narzędzi
- Ustalenie współrzędnych projektu
- Wybór Data Management System
- Określenie struktury folderów
- Zdefiniowanie nazewnictwa modeli oraz plików
- Stworzenie tabelki rysunkowej i stylów wydruku
- Zebranie danych wyjściowych
- Stworzenie modeli sytuacji istniejącej
- Integracja danych GIS z modelem sytuacji istniejącej
- Stworzenie modelu wielobranżowego
- Zdefiniowanie formatu wymiany danych
- Ustalenie sposobu komunikacji w projekcie
- Stworzenie BEP – BIM Execution Plan
1. Stworzenie strategii BIM
Jeżeli na etapie przetargu nie został stworzony dokument opisujący sposób przeprowadzenia projektu z zastosowaniem technologii BIM (EIR) należy w porozumieniu z inwestorem określić poziom ambicji BIM. Ważne, aby na samym początku ustalić m.in. takie kwestie jak:
- Rodzaj oraz ilość dostarczanych informacji przez modele branżowe (LOD),
- Do jakich celów będzie wykorzystywany model wielobranżowy,
- Sposób dostarczenia finalnego projektu w postaci cyfrowej,
- Ilość oraz rodzaj rysunków w dokumentacji papierowej,
Takie omówienie zabezpiecza obie strony przed ewentualnymi nieporozumieniami. Dodatkowo zleceniobiorca (firma projektująca) może ustalić wewnętrzną ambicję BIM. Jest to idealny moment na testowanie nowych, innowacyjnych rozwiązań. Może być to np.
- Stosowanie modelowania parametrycznego,
- Zastosowanie rozwiązania chmurowego dla przechowywania danych,
- Prowadzenie raportu ze spotkań,
- Praca bez rysunków (Kontrola jakości przeprowadzana na modelu cyfrowym),
- Efektywniejsza komunikacja w projekcie.
2. Wybór oraz konfiguracja narzędzi
Wybór oprogramowania bezpośrednio wiąże się z ustaloną ambicją BIM. W niektórych przypadkach może się okazać, że nie jest konieczne stosowanie drogiego oprogramowania, a wystarczającym rozwiązaniem będzie system generujący modele 3D, mający możliwość zapisu plików np. do formatu DWG. BIM Koordynator powinien posiadać wiedzę na temat ilości licencji oraz poziomu znajomości oprogramowania wśród współpracowników. Ważne, aby maksymalnie wykorzystać zasoby firmy oraz wskazać miejsca wymagające usprawnienia, w celu stworzenia systemu przepływu danych w projekcie, dopasowanego do sytuacji firmy. Usprawnieniem może być m.in. kurs doszkalający dla pracowników lub implementacja nowego narzędzia do projektowania.
Ponadto BIM Koordynator jest odpowiedzialny za stworzenie plików konfiguracyjnych. Plik konfiguracyjny to nic innego jak szablon preferowanych ustawień programu, który ustala jednakowy sposób jego wykorzystania. W ten sposób zmniejsza się ryzyko błędów wynikających z niewłaściwego używania narzędzia. Przykładowo mogą być to pliki konfiguracyjne do Navisworksa, Revita, Civila 3D itp. Istotnym elementem jest także spisanie wspólnych procedur użytkowania oprogramowania. Procedury zawierają m.in:
- Opis sposobu przechowywania modeli w programie (np. Jak modele są strukturyzowane w programie Novapoint),
- Opis sposobu dostarczania modeli (np. eksport do formatu IFC),
- Opis nazw warstw wykorzystywanych do tworzenia modelu branżowego,
- Opis informacji, które powinien posiadać model,
- Opis przeprowadzania kontroli jakościowej modelu,
Na koniec BIM Koordynator ma za zadanie przeszkolić osoby zaangażowane w projekcie z obsługi oprogramowania do zarządzania modelem wielobranżowym oraz stworzonych procedur BIM.
3. Ustalenie współrzędnych projektu
Podstawową różnicą pomiędzy projektem kubaturowym, a infrastrukturalnym jest układ współrzędnych. Projekt kubaturowy używa lokalnego układu współrzędnego, natomiast projekty infrastrukturalne globalnego. W projekcie infrastrukturalnym należy ustalić współrzędne w zależności od strefy geograficznej. Najczęściej spotykanymi w Norwegii są systemy EUREF89 NTM (Norwegian Transverse Mercator) oraz UTM (Universal Transverse Mercator). Projekt kubaturowy posiada ustalony punkt zerowy, który również znajduje swoje odzwierciedlenie w globalnym układzie współrzędnych. W momencie importu np. budynku do programu, w którym projektowana jest droga należy wykonać transformację plików z układu lokalnego do układu globalnego. W takich właśnie przypadkach jest to ważne, aby początkowo ustalony układ obowiązywał przez cały czas trwania projektu.
4. Wybór Data Management System
BIM Koordynator decyduje o wyborze platformy zarządzającej danymi cyfrowymi (DMS – Data Management System, nazywany również CDE – Common Data Environment – o tym możesz przeczytać w naszym artykule tutaj). Jest to miejsce gdzie przechowywane są pliki używane w projekcie. Zazwyczaj jest to platforma, do której mają dostęp wszyscy interesariusze w projekcie, tj. inwestor, projektant, wykonawca. Może być to serwis chmurowy, bądź przestrzeń zlokalizowana na serwerze inwestora. Przykładem platform są: Project Wise, Trimble Connect, Sharepoint, Dropbox.
5. Określenie struktury folderów
Nazewnictwo folderów jest sprawą indywidualną projektu. Często zdarza się, że firma projektująca posiada swój własny szablon opisujący strukturę folderów przechowujących dane. W takim wypadku BIM Koordynator powinien zrewidować szablon, usunąć zbędne bądź dodać brakujące foldery np. w zależności od występujących branż w projekcie. Dobrą praktyką jest ustalenie struktury folderów w porozumieniu z zamawiającym. Upraszcza to późniejsze przekazanie dokumentacji.
6. Zdefiniowanie nazewnictwa modeli oraz plików
Sposób nazywania modeli / plików jest równie ważny jak struktura folderów. Oczywiście jest ona zależna od typu projektu i liczby tworzonych modeli. BIM Koordynator tworzy dokument zawierający listę wszystkich modeli wraz z informacją, kto jest odpowiedzialny za dostarczenie modelu (zazwyczaj projektanci branżowi). Nazewnictwo modeli powinno być logiczne, a forma zapisu powinna uwzględniać różne możliwe alternatywy (np. wariant 3, stary model). Zazwyczaj używa się liter oraz liczb w określonej sekwencji. W nazwie modelu można także zakodować wiele informacji np. rodzaj branży, rodzaj obiektu, lokalizacja.
7. Stworzenie tabelki rysunkowej i stylów wydruku
BIM Koordynator jest odpowiedzialny za stworzenie tabeli rysunkowej używanej w dokumentacji papierowej. Tabela powinna posiadać dynamiczne bloki umożliwiające łatwą aktualizację nazw stosowanych w projekcie oraz dostosowywać się do skali rysunku. W tabeli znajdują się podstawowe informacje o projekcie. Należy również stworzyć jednakowy styl wydruku dla wszystkich rysunków, który jest oparty na podstawie np. koloru warstw, nazwy warstw, grubości linii. Styl wydruku powinien być zgodny z wytycznymi zamawiającego.
8. Zebranie danych wyjściowych
Po wykonaniu wyżej wymienionych czynności w projekcie, kolejnym krokiem jest zebranie danych wyjściowych. Takimi danymi mogą być dane pomiarowe, dane wysokościowe, mapy cyfrowe, dane tematyczne. Tutaj bardzo ważna jest ocena jakości otrzymanych plików. Należy sprawdzić, czy pliki zostały dostarczone w umożliwiającym odczyt formacie, odpowiedniej skali oraz odpowiednim układzie współrzędnych. Zdarza się, że potrzebna jest transformacja plików do przyjętego w projekcie układu współrzędnych. Np z UTM do NTM. Tutaj trzeba pamiętać, że BIM Koordynator pomaga w wizualnej prezentacji danych, ale to osoba odpowiedzialna za modele branżowe określa, czy np. dane pomiarowe są poprawne i wystarczające do rozpoczęcia projektowania. Dane wyjściowe w postaci cyfrowej są gromadzone w odpowiednim folderze.
9. Stworzenie modeli sytuacji istniejącej
Bazując na danych wyjściowych BIM Koordynator ma za zadanie stworzenie modeli sytuacji istniejących. Są to zazwyczaj modele ukształtowania terenu, modele warstw podziemnych, model istniejącej zabudowy itp. Dokładność modeli jest kluczowa, gdyż są one wykorzystywane jako punkt wyjścia do stworzenia modeli branżowych.
10. Integracja danych GIS z modelem sytuacji istniejącej
Projekt infrastrukturalny oprócz wektorowej mapy sytuacyjnej powinien posiadać również ortofotomapę. Ortofotomapa jest zbiorem zdjęć przedstawiających sytuację obecną, które pochodzącą z nalotu dronem bądź samolotowego. Zdjęcia zapisane są w formacie, który określa ich położenie w układzie współrzędnym. Zadaniem BIM Koordynatora jest połączenie zdjęć, a następnie nałożenie na model DTM (Digital Terrain Model).
Kolejną ważną kwestią jest integracja danych GIS z modelem sytuacji istniejącej. Dane GIS (Geographic Information System) to m.in. zbiór danych tematycznych, takich jak np. plan zagospodarowania terenu, ukształtowanie terenu, hydrologia terenu, obszary leśne, obszary rolne itd. Jednym z serwisów posiadających tego typu dane jest WMS (Web Map Service). BIM Koordynator ma za zadanie połączyć te dane z modelem sytuacji istniejącej. Aktualnie istnieje wiele programów mających bezpośredniej integracji modelu z serwisem WMS. (Np. Trimble Quadri)
11. Stworzenie modelu wielobranżowego
W zależności od przyjętej ambicji BIM oraz ilości danych, które są tworzone w projekcie należy wybrać oprogramowanie, w którym będą przechowywane wszystkie modele (istniejące oraz branżowe) w postaci wizualnej (Model Management System). Częstym wyborem, w branży infrastrukturalnej, są programy takie jak: Infraworks, Navisworks, Trimble Quadri. Zadaniem BIM Koordynatora jest skonfigurowanie programu, umieszczenie w nim modelu sytuacji istniejącej oraz opracowanie sposobu dostarczenia modeli branżowych. Model wielobranżowy jest “jedynym źródłem prawdy“, dającym możliwość przeglądania informacji w nim zawartym. Model wielobranżowy jest aktualizowane na bieżąco w zależności od postępu prac.
12. Zdefiniowanie formatu wymiany danych
Ważne jest, aby określić jakie pliki będą dostarczane do poszczególnych branż jako referencja oraz jakie pliki będą dostarczone wraz z dokumentacją końcową. Przykładowo pliki opisujące sytuację istniejącą są zapisane w formatach .las, .kof, .sosi, modele branżowe w formatach .dwg, .ifc. Pliki na budowę są eksportowane do formatu .landxml. W Norwegii coraz częściej zamawiający oczekuje dostarczenia plików w formacie .ifc wraz z dokumentacją końcową. Wynika to z faktu, że plik .ifc daje możliwość dołączania wielu informacji nie geometrycznych do obiektu 3D.
13. Ustalenie sposobu komunikacji w projekcie
BIM Koordynator jest odpowiedzialny za wybranie sposobu komunikacji w projekcie pomiędzy branżami. Warto ujednolicić komunikację pomiędzy wszystkimi interesariuszami w projekcie, czyli pomiędzy branżami, kadrą zarządzającą oraz inwestorem. W tym celu warto wybrać jeden wspólny system komunikacji. Popularnym formatem plików przy wymianie informacji o kolizjach jest BCF (Więcej tutaj). Coraz większą popularność zdobywają systemy znane ze świata IT, które wypierają komunikację mailową. Przykładem takiego rozwiązania jest integracja programu JIRA w projekcie. Program ten w świecie IT, wspiera proces tworzenia oprogramowania, zgodnie z metodyką AGILE. Dzięki swojej funkcjonalności umożliwia on zgromadzenie wszystkich wątków tworzonych w projekcie, a następnie zarządzanie nimi, śledzenie statusu wątku na tablicy kanbanowej, czy chociażby generowanie raportów.
14. Stworzenie BEP - BIM Execution Plan
Jeżeli wszystkie powyższe punkty zostały wykonane, należy je zapisać w jednym miejscu. Tak stworzony dokument nazywamy BEP (BIM Execution Plan). Należy go udostępnić wszystkim zaangażowanym osobom w projekcie. BIM Execution Plan jest więc niczym innym jak spisem rutyn i procedur. Ważne jest, aby mieć na uwadze to, że opisane procedury mogą ewoluować podczas trwania projektu. Dzieje się tak m. in. poprzez znajdowanie nowych, bardziej efektywnych rozwiązań np. eksport plików. Dlatego ważne jest, aby BIM Koordynator na bieżąco aktualizował oraz informował, o zmianach występujących w dokumencie osoby go wykorzystujące.
Podsumowanie
Mam nadzieje, że powyższe zestawienie pomogło wam spojrzeć na pracę BIM Koordynatora z bliższej perspektywy. Każda z wymienionych czynności jest ważna oraz wpływa bezpośrednio na przebieg projektu. Chcielibyśmy, abyście z tego artykułu zapamiętali, że BIM Execution Plan to zbiór najlepszych praktyk oraz procedur w projekcie. Jest to żywy dokument, który powinien być na bieżąco aktualizowany w oparciu o nowe doświadczenia. Takie podejście pozwoli pracować sprawniej i efektywniej na kolejnych projektach.
W kolejnej części (http://bimcorner.com/pl/zadania-bim-kordynatora/) opiszemy jakie obowiązki posiada BIM Koordynator w późniejszych fazach w projekcie.
